Documenten

De belangrijkste resultaten uit het WoON 2015 samengevat in een korte animatiefilm.

Een reflectie op de resultaten van het WoON 2015 door Hans Mommaas, directeur Planbureau voor de Leefomgeving.

Een inleiding over regionale verschillen door Hans Mommaas, directeur Planbureau voor de Leefomgeving.

Een inleiding over de kansen voor het middensegment in de huursector door Marijn Snijders, directeur Capital Value.

Minister Blok sluit het ochtendprogramma af met een uitgeleide op basis van de resultaten van het WoON 2015.

CitaVista is het informatiesysteem van het WoON. In een interactieve sessie demonstreerde Cock Meijers van ABF Research hoe CitaVista werkt. Hierbij werd gebruik gemaakt van de landelijke CitaVista die via www.woononderzoek.nl beschikbaar is. Na een korte inleiding gingen de deelnemers onder begeleiding aan de slag met CitaVista. Deelnemers leerden hoe ze eenvoudige overzichten kunnen maken en hoe ze een informatievraag naar een concreet resultaat kunnen vertalen.

Presentatie van de nieuwste cijfers en bevindingen omtrent de betaalbaarheid van woonlasten. Op basis van het WoON 2015 werden zowel de quote- als budgetbenadering uitgewerkt. Wat is er veranderd, hoe en voor wie? Er werd ingegaan op inzichten voor verschillende groepen huishoudens, evenals op de mogelijkheden van gemeenten, corporaties en rijksoverheid om de betaalbaarheid te verbeteren.

Gemeenten, corporaties en huurders maken afspraken over welke woningen corporaties bouwen voor welke doelgroepen. Impliciet of expliciet (woonvisie) liggen daar opvattingen over gemengde wijken aan ten grondslag. Kiezen de partijen voor gemengde wijken (zoals in Amsterdam)? Of is het ideaal van gemengde wijken niet meer vanzelfsprekend (zoals in Rotterdam)? Na een algemene introductie over de zin/onzin van gemengde wijken schetsten een Rotterdamse en een Amsterdamse corporatie hun visie. Daarna ging de zaal in debat over het thema en de relatie met scheefwonen.

Welke ontwikkelingen zijn zichtbaar in het woon- en verhuisgedrag van senioren en mensen met beperkingen? Heeft de nieuwe generatie ouderen inderdaad andere woonwensen op de woningmarkt? Verhuizen ouderen vooral van koop naar huur of kiest de nieuwe generatie ouderen toch ook vaker voor een koopwoning? Hoeveel mensen verhuizen gedwongen door hun gezondheid naar een meer geschikte woning? Deze en andere vragen worden beantwoord in het landelijk onderzoek ‘Senioren en mensen met beperkingen op de woningmarkt’, waaraan RIGO werkte in opdracht van het ministerie van BZK. In deze workshop presenteerde Johan van Iersel van RIGO de belangrijkste bevindingen op basis van analyses van het WOON 2015. Na de presentatie volgde een discussie over de betekenis van deze uitkomsten voor de lokale praktijk.

Hoe beter inzicht te krijgen in de invloed van gebruikers op de energetische prestaties van gebouwen. TNO heeft recentelijk een kennis & innovatieagenda uitgebracht gericht op het realiseren van een energieneutrale gebouwde omgeving. Een belangrijke uitdaging is om beter inzicht te krijgen in de invloed van gebruikers op de energetische prestaties van gebouwen. TNO heeft het WoON gebruikt om dit inzichtelijk te maken. Marleen Spiekman en Guus Mulder van TNO presenteerden de bevindingen en gingen in gesprek met de zaal.

In deze workshop werd het “Bestuursakkoord Verhoogde Asielstroom” en het urgente probleem van het huisvesten van vergunninghouders en de visie van het Rijk kort toegelicht. Door de hoge instroom van asielzoekers is het huisvesten van vergunninghouders een grote uitdaging voor gemeenten, provincies, woningcorporaties en bouwers. De workshop het publiek mee in een zoektocht naar creatieve mogelijkheden en inspirerende voorbeelden. Onder leiding van Marco Florijn (ambassadeur platform opnieuw thuis) vertelden René van der Ent (minV&J, platform opnieuw thuis) en Roel Steenbeek (gemeente Den Haag) over kansen uit de praktijk. Het publiek werd uitgedaagd om alternatieve oplossingen aan te dragen.

Uniek aan het WoON is dat er een relatie gelegd kan worden tussen kenmerken van huishoudens, karakteristieken van de woonsituatie en de persoonlijke beleving daarvan. Het WoON is het grootste woningmarktonderzoek van Nederland met in totaal ruim 60.000 respondenten. Tijdens deze deelsessie werden de belangrijkste uitkomsten van WoON 2015 gepresenteerd door Berry Blijie van ABF Research. In deze presentatie lag het accent op de ontwikkelingen op de woningmarkt en van de bewoners.

Bij elk WoON bestaat er voor lokale overheden en woningcorporaties de mogelijkheid om voor hun werkgebied de steekproef van het onderzoek op te hogen. Zo ontstaat voor hen de mogelijkheid om het WoON analyses te doen die op hun eigen praktijk zijn afgestemd. In deze workshop gaven Wim van Bogerijen (gemeente Den Haag), Martin van de Wiel (gemeente Breda) en Bas van Rosmalen (Waterweg Wonen Vlaardingen) inzicht in hun ervaringen met het WoON. Hoe gebruiken ze het WoON in combinatie met andere onderzoeken? Wat betekent het WoON voor hun dagelijkse praktijk? Wat levert het WoON op aan resultaten en waar lopen ze tegen aan? Na een presentatie gingen de inleiders in gesprek met de zaal.

“Transformatie vergroot de leefbaarheid, verkort wachttijden, voorkomt sloop en herbouw, kan rendabel en is duurzaam.” Margaret Zeeman (ambassadeur Expertteam Transformatie) gaf inzicht in het “slim transformeren”; het transformeren van leegstaand vastgoed in woonruimte voor verschillende doelgroepen. Hoe tevreden zijn bewoners van gerealiseerde “transformatiewoningen”? En welke gebouwen zijn geschikt om te transformeren en welke niet?

Waarover gaan de prestatieafspraken? Wat is er veranderd sinds de invoering van de nieuwe Woningwet? Leidt de inbreng van huurdersorganisaties tot andere afspraken; beter en concreter? In een workshop ging Bram Klouwen van Companen in gesprek met de toehoorders naar aanleiding van een rapport waarin de recent tot stand gekomen prestatieafspraken zijn geanalyseerd.

Uit woningbehoefteonderzoek blijkt nog altijd een substantiële vraag naar huurwoningen boven de liberalisatiegrens tot ongeveer € 1.000. Door scherpere inkomenseisen voor sociale huurwoningen, zijn veel mensen aangewezen op de private huursector en koopwoningen. Beleggers hebben grote bedragen beschikbaar om te investeren in huurwoningen. Toch zien we nog geen sterke toename van het aantal huurwoningen in het middensegment. In deze workshop werd door Marijn Snijders van Capital Value ingegaan op de voorwaarden voor het realiseren van succesvolle projecten.

“Vinden we dit een goed alternatief voor onze gemeente?” Dat zou de vraag moeten zijn. En niet: “Kan dit initiatief volgens de regels?” Dat is één van de belangrijkste zaken als het Expertteam Versnellen in gemeenten bezig is met het versnellen en ontslakken van gebiedsontwikkeling. Bij ontslakken gaat het om een andere houding en gedrag. Die andere houding is een belangrijk element bij de nieuwe Omgevingswet: meer bestuurlijke afwegingsruimte. Dat betekent ook meer bestuurlijke beoordeling en dat is vaak: meer beoordeling met gezond verstand. Prof. mr. Friso de Zeeuw (TU Delft en lid van het Expertteam Versnellen) en Han ter Maat (wethouder Wageningen) geven aan de hand van concrete praktijkgevallen inzicht in het versnellen en ontslakken van gebiedsontwikkeling.

In de zomer van 2014 heeft minister Blok, in aanvulling op de herziene Woningwet, vier prioritaire thema’s voor de corporatiesector vastgesteld: betaalbaarheid, energiebesparing, urgente groepen en wonen en zorg. Dit betreft thema’s die de aankomende jaren extra aandacht vragen van corporaties, naast de overige lopende taken. In deze workshop werden de vier thema’s nader toegelicht en werd de stand van zaken op de thema’s besproken naar aanleiding van de eerste Monitor prioriteiten volkshuisvesting, die door Atrivé is opgesteld.

Hoe ontwikkelt de koopmarkt zich qua vraag, aanbod, prijs en kwaliteit? Analyses uit het WoON 2015 werden gepresenteerd door Kenneth Gopal (ABF Reasearch) en Martijn Eskinasi (PBL). Naast de actuele situatie werd ook vooruitgekeken naar middellange en langere termijn. Hoe ontwikkelt zich de behoefte aan koopwoningen, landelijk en regionaal. Wat zijn de risico’s voor de koopmarkt op de lange termijn? Wat is de rol van de demografische ontwikkelingen op de langere termijn?

De sessie startte met een korte uitleg van het scheiden en splitsen. Er werd ingezoomd op de effecten van het scheiden op de verdeling van de corporatievoorraad en wat dit betekent voor het volkshuisvestingsbeleid. Daarna werd ingegaan over de manieren waarop corporaties, gemeenten en huurders kunnen zorgen dat de nieuwe verdeling past bij de volkshuisvestelijke opgave, nu en in de toekomst. De handreiking voor gemeenten werd gepresenteerd. Per “partij” is er een praktijkverhaal. Daarna werden ervaringen uitgewisseld van overige deelnemers.

Door invoering van de passendheidsnorm verleggen corporaties hun aandacht naar nieuwbouw tot de aftoppingsgrens. Tegelijk zijn de middelen om te investeren beperkt en is de behoefte aan nieuw betaalbaar huuraanbod groot. Zijn woningcorporaties en andere verhuurders nog in staat om goedkope huurwoningen te bouwen zonder onrendabele top? In deze workshop kwamen vernieuwende praktijkvoorbeelden van betaalbare en rendabele sociale nieuwbouw aan bod. De prijsvraag Goedhuurwoning van het Woningbouwatelier Almere werd toegelicht. Bert Karel Deuten van architectenbureau Sputnik ging in op het ontwerp dat zijn bureau met ondersteuning van BZK heeft gemaakt en Thijs Luijkx presenteerde het rapport Update rendabel bouwen dat hij samen met ABF Research in opdracht van BZK, heeft opgesteld. Daarna was er ruimte voor discussie met de zaal. Hoe kijken corporaties en gemeenten aan tegen wenselijkheid van rendabel bouwen? En tegen welke beperkingen lopen corporaties aan?

De huurwoningmarkt zit in grote delen van Nederland zo vast als een huis. De wachtlijsten groeien en de doorstroming neemt af. Tegelijkertijd neemt het beroep op sociale huurwoningen alleen maar toe. Het huisvesten van vergunninghouders, arbeidsmigranten en andere nieuwkomers op de woningmarkt botst steeds vaker met de huisvesting van ‘gewone’ woningzoekenden. In diverse gemeenten wordt geëxperimenteerd met een nieuwe manier van samenleven: De Magic Mix. Dit zijn (vaak tijdelijke) wooncomplexen waar uiteenlopende doelgroepen gemengd worden gehuisvest. Wat zijn de ervaringen met dergelijke projecten? En welke functie vervullen ze op de regionale woningmarkt? Tijdens de workshop kwamen verschillende praktijkvoorbeelden aan bod. Daarnaast werd een landelijk perspectief geschetst en werd het gesprek gevoerd met de zaal over de mogelijkheden en de risico’s van de Magic Mix.

Hoe komt het WoON-bestand tot stand? Hoe is het proces ingericht en welke specialisten zijn er bij betrokken? Van het vaststellen van de informatiebehoefte tot opleveren van het bestand. In deze lezing hebben specialisten van het CBS alle fasen in het proces op begrijpelijke wijze toegelicht. Ook werd er van de gelegenheid gebruik gemaakt om met de zaal in gesprek in te gaan.

Een eigen kavel met een woning naar eigen ontwerp is ook mogelijk voor de doelgroep beneden modaal. Zelfbouw of eigenbouw – ook wel particulier opdrachtgeverschap genoemd – wordt steeds populairder en een structureel onderdeel van gemeentelijk woningmarktbeleid. Het Expertteam Eigenbouw ondersteunt gemeenten in de opzet en uitwerking van eigenbouw-beleid. Gemeenten kunnen gebruik maken van de specifieke kennis en ervaring van deskundigen op het gebied van eigenbouw voor bijvoorbeeld kaveluitgifte, collectief particulier opdrachtgeverschap, kluspanden in oude wijken of het omzetten van ontwikkelbouwlocaties naar zelfbouwkavels. Gerard van Evert (lid Expertteam Eigenbouw) en Piet van Leenen (wethouder Oud-Beijerland) hebben aan de hand van concrete voorbeelden in grotere en kleinere gemeenten inzicht gegeven in betaalbare eigenbouw in de praktijk.

De toegankelijkheid van koopwoningmarkt in diverse Europese landen is voor jonge, startende huishoudens in de afgelopen tien jaar afgenomen. Als gevolg daarvan kiezen jongeren er vaker voor om te huren, woningen te delen of langer thuis te blijven wonen. Welke stappen ze zetten en welke consequenties dit heeft voor hun algehele welvaart en onafhankelijkheid hangt af de context waarbinnen ze keuzes moeten maken. Naast de algemene trends worden wooncarrières vormgeven door het woningmarktsysteem en de inrichting van de welzijnsstaat in een bepaald land. In deze Engelstalige sessie werd de situatie in Nederland in perspectief geplaatst door ook naar andere Europese landen te kijken. Gevolgen voor de sociale zekerheid, vermogensongelijkheid, en transities naar volwassenheid bij mogelijke koerswijzigingen in het woonbeleid kunnen inzichtelijk gemaakt worden door naar andere landen te kijken.

Gemeenten, woningcorporaties en huurders worden geacht lokale prestatieafspraken te maken op het terrein van wonen, zorg en welzijn. Belangrijk daarbij is om een goed inzicht te hebben in wat precies de opgave is en waar deze zich manifesteert. Hoeveel mensen met een behoefte aan zorg en ondersteuning wonen in een gebied? En welke voorzieningen in de woningvoorraad en in de buurt zijn relevant om deze mensen langer zelfstandig te laten wonen? De Woonzorgwijzer is een kennisinstrument voor lokale beleidsmakers, dat antwoord geeft op deze vragen. In opdracht van het ministerie van BZK hebben RIGO, Platform31 en de gemeenten Amsterdam en Tilburg gewerkt aan de ontwikkeling van de Woonzorgwijzer. In deze workshop presenteerden de onderzoekers van RIGO de tussentijdse resultaten van dit ontwikkeltraject.

Hoe kan een energieneutrale gebouwde omgeving eruit zien? Wat zijn de mogelijk maatschappelijke bewegingen die de realisatie ervan bepalen. De Ruijter Strategie heeft het ministerie ondersteund bij deze scenarioverkenning. Om plausibele, relevante en inzichtelijke scenario’s over de toekomst van energiebesparing in de gebouwde omgeving te kunnen maken, zijn allereerst trends en onzekerheden voor de lange termijn in kaart gebracht. Vervolgens zijn op basis van de belangrijkste bevindingen in samenwerking met partijen uit de woningbouw en utiliteitsbouw, de energiesector, de installatiesector, de wetenschap en andere deskundigen vier scenario’s ontwikkeld. Laat deze scenario’s tot u komen en denk mee over de betekenis van deze scenario’s voor de energietransitie in de gebouwde omgeving.

Wie willen er verhuizen? Welke woonwensen zijn er gerealiseerd? Op deze vragen werd in deze deelsessie over het WoON 2015 antwoord gegeven door Kenneth Gopal van ABF Research. Vervolgens werd de vraag geconfronteerd met het aanbod. De laatste jaren is de bouwproductie achtergebleven terwijl de huishoudensgroei onverminderd doorzet. Jongeren willen nog steeds uit huis, recent zijn er veel migranten ingestroomd en het aantal oudere alleenstaanden groeit ook nog steeds. Op basis van het WoON 2015 werd de huidige frictie tussen vraag en aanbod in kaart gebracht. Maar hoe ziet de toekomst eruit? Hoe ontwikkelt de bevolking en daarmee de vraag naar woningen zich? De bevolkingsprognose Primos en het woningmarktprognosemodel Socrates - die geactualiseerd zijn op basis van het WoON 2015- bieden een blik in de toekomst.

Ten behoeve van de Staat van de Volkshuisvesting is een aparte WoON-analyse gemaakt over de positie van de corporaties op de woningmarkt. Welke rol spelen corporaties met hun grote voorraad sociale huurwoningen op de woningmarkt in vergelijking met de andere sectoren? Hoe heeft de woningvoorraad zich ontwikkeld en op welke punten zijn de bewoners van corporatiewoningen veranderd? De corporaties lijken een steeds specifieker deel van de bevolking te huisvesten met vooral veel alleenstaanden en mensen zonder inkomen uit arbeid. Wat betekent dit in de praktijk voor het werk van de corporaties?

De toestroom van mensen die hun eigen land ontvluchten als gevolg van de oorlog en armoede gaat onverminderd door, ook naar Noordrijn-Westfalen. Op basis van haar sociale en maatschappelijke verantwoordelijkheid zet de van oorsprong sociale huisvestingsorganisatie VdW zich ook in Noordrijn-Westfalen nadrukkelijk in voor de menswaardige en integratiebevorderende huisvesting van vluchtelingen. Tal van gemeentelijke en publieke, kerkelijke en met de industrie verbonden woningbouwbedrijven maar ook woningcorporaties bieden woningen aan om vluchtelingen te huisvesten. Hun belangrijkste drijfveer: sociale verantwoordelijkheid. Daarnaast plannen, bouwen en exploiteren ze noodopvang, centrale huisvestingsvoorzieningen en opvangcentra, ontwikkelen ze vluchtelingenaccommodaties in een- en meergezinswoningen. Ook houden ze zich bezig met de transformatie van bedrijfsruimten en herbestemmingsprojecten. Deze deelsessie liet zien welk effect de toestroom van vluchtelingen naar Noordrijn-Westfalen heeft op de vraag naar woningen, de toenemende behoefte aan nieuwbouw en het tekort aan woonruimte en bouwterreinen. Daarnaast werden de ondersteuningsprogramma’s voor woningbouw met het oog op de huisvesting van vluchtelingen en praktijkvoorbeelden op het vlak van nieuwbouw en bestaande voorraad gepresenteerd. Tevens werden de andere politieke en huisvestingsspecifieke strategieën en beleidsopties toegelicht. Tenslotte werd kort ingegaan op de situatie in Nederland. Welke strategieën en beleidsopties zijn er in Nederland? Hoe kunnen we van elkaar leren?

Ruimtelijke verschillen zijn onvermijdelijk. Hoe kunnen steden omgaan met deze verschillen? Otto Raspe (PBL) gaf een toelichting op de bevindingen van de Ruimtelijke Verkenningen 2016: De verdeelde triomf - Verkenning van stedelijk‑economische ongelijkheid en opties voor beleid. Daarbij ging hij in op recente empirische inzichten over economische ongelijkheid, hoe daar tegen aan kan worden gekeken en welke opties beleidsmakers hebben. Vervolgens ging Herman Swen (gemeente Zaanstad) in op de stedelijke praktijk: Wat betekenen de verschillende profielen van steden voor het beleid? En andersom: wat ‘doet’ beleid met een profiel? Hoeveel ruimte hebben steden en slagen ze erin vast te houden aan een consistent verhaal? De deelsessie werd afgesloten met discussie over verschillen tussen steden en de gevolgen voor beleid.

De herziene Woningwet zet de huurder in een steviger positie bij de woningcorporaties. Huurders krijgen meer zeggenschap in de RvC en worden volwaardig partij bij de lokale prestatieafspraken. In de visitatie van woningcorporaties zijn huurders al jaren partij. Huurders geven daarin een oordeel over de prestaties van corporaties, de communicatie en hun invloed op het corporatiebeleid. In deze workshop presenteerde Sjoerd Zeelenberg van RIGO de bevindingen van recent onderzoek naar de resultaten van maatschappelijke visitaties die de afgelopen jaren bij woningcorporaties zijn uitgevoerd. Hij ging onder meer in op de vraag in hoeverre betrokkenheid van invloed is op de prestaties die een corporatie levert. Is de zeggenschap van huurders met de nieuwe maatregelen uit de wet nu voldoende geborgd? Of is dat de verkeerde vraag en moeten we veel meer oog hebben voor ándere invloedsmogelijkheden? Nieuwe technologie zou wel eens voor grote verrassingen en doorbraken kunnen zorgen. Wat kunnen we daar nu al van zien? Hoe kunnen huurders er gebruik van maken? Wat betekent dat voor corporaties, de RvT, gemeenten? Zijn zij echt bereid zeggenschap over te dragen aan huurders? Steven de Waal prikkelde de deelnemers met zijn ideeën over hoe nieuwe technologie huurders kan helpen hun invloed te vergroten en zelf vorm te geven aan hun woonsituatie. Steven de Waal is voorzitter van de RvT SVWN en auteur van het in 2015 verschenen boek “Burgerkracht met burgermacht”.

Miljoenen voor wijken nutteloos? Heeft investeren in leefbaarheid zin? Zeker wel, laat de studie ‘Baten in de buurt’ zien. Deze studie is volgens de Wetenschappelijke Commissie Wijkaanpak een kwalitatief hoogwaardige MKBA. Pieter Hooimeijer (voorzitter van Commissie) lichtte toe waarom het zo’n goede studie is. Vervolgens ging Roderik Ponds (Atlas voor Gemeenten, senior onderzoeker) in op het onderzoek en de resultaten. Daarna vertelde Elmy Everaert (corporatie Eigen Haard, opdrachtgever) wat de resultaten betekenen voor (het beleid van) Eigen Haard.

De Leefbaarometer biedt inzichten in leefbaarheid in alle bewoonde gebieden in Nederland. Zowel de leefbaarheidssituatie als de ontwikkeling worden zichtbaar gemaakt. Deze kennis kunnen gemeenten en andere actoren gebruiken bij beleidsvoorbereiding, uitvoering en evaluatie. Sinds kort is de Leefbarometer bovendien uitgebreid met een module voor vroegsignalering, waarmee mogelijk risico’s op verval van wijken in een vroeg stadium gesignaleerd kunnen worden. De sessie startte met een korte schets van de kenmerken van de Leefbaarometer. Daarbij lag de nadruk op de toepassingsmogelijkheden en de mogelijkheden voor gemeenten, corporaties en adviesbureaus om de Leefbaarometer zelf te gebruiken. Vervolgens werd de werking van en de techniek achter het aanvullende instrument ‘vroegsignalering’ toegelicht. Ook werden de beweegredenen en inrichting van het proces door een van deelnemende gemeenten toegelicht.

Met de inwerkingtreding van de Woningwet zitten gemeente, corporatie en huurdersorganisatie als gelijkwaardige partners aan tafel om tot prestatieafspraken te komen. In de workshop gaf Bureau Fraey toelichting over de uitbreiding van de rol van huurdersorganisaties in de Woningwet: welke strategische afwegingen maak je en hoe geef je professionalisering vorm? Daarnaast kwamen tips en tricks ten behoeve van het overleg over prestatieafspraken ter sprake voor zowel huurdersorganisaties, maar ook voor gemeenten en corporaties.

Eigen verantwoordelijkheid en eigen invloed worden belangrijke elementen van het woonbeleid. Eén doelgroep voldoet dan niet. Nederland kent eigenlijk een verzameling doelgroepen met elk hun eigen specifieke ondersteuningsbehoefte. Voor corporaties is de vraag: wat is de ondersteuning die elk van die groepen behoeft? En wat kan onze corporatie daarbij betekenen? En oh ja, dat daarvoor t.z.t. ook regelgeving anders moet worden ingericht spreekt voor zich. Wouter Rohde nam de toehoorders mee in een andere manier van kijken naar de woningbehoefte, die hij uitschreef in “Van doelgroep naar deelgroepen”. Jeroen Cras (Wonen Breburg) ging in op mogelijkheden voor nieuwe arrangementen in de dagelijkse praktijk.

In deze workshop heeft Thijs Luijkx, beheerder van de database Watkostdebouwvaneenhuurwoning, aan de hand van enkele projecten in de database aangetoond dat verschillende aanbestedingsvormen en bouwconcepten kunnen worden gebruikt om betaalbaar te bouwen en de onrendabele top te verkleinen. Tijdens de workshop waren vertegenwoordigers van de betrokken corporaties aanwezig zijn om hun projecten toe te lichten.

Corporaties en hun huurders willen huurderbetrokkenheid vernieuwen. Enerzijds ingegeven door de nieuwe Woningwet. Maar ook willen huurders steeds meer regie over beheertaken in hun complex. Alles vanuit de overtuiging dat huurders en corporaties elkaar bij een goede samenwerkingsstructuur veel meer kunnen versterken. Corporaties wensen meer representativiteit in hun huurdervertegenwoordiging en andersom heeft de huurdervertegenwoordiging moeite met het werven van nieuwe leden. Hoe kun je dit als corporatie faciliteren? In het pilotprogramma ‘Huurders aan de knoppen’ zoeken acht corporaties en hun huurders vernieuwende alternatieven voor huurdersbetrokkenheid bij beleid en beheer. Tijdens de workshop werden voorbeelden, ervaringen, voorlopige resultaten en succesfactoren gedeeld met het publiek.